Transitië, radicale transparantie en de harde realiteit van het stadstuinieren

*waarschuwing - lange nerdy duurzaamheidspost*

Geen betere dag dan die van het Groene Boek om met u mijn ervaringen te delen met twee kleppers van groene boeken die ik de afgelopen weken achter de kiezen sloeg. (voor u vraagt naar mijn ervaringen met het evenement zelf: dat moest ik helaas missen wegens - weliswaar zeer fijn - weekendbezoek over de vloer).

Ik ga er eigenlijk stiekem wel vanuit dat u Groeten uit Transitië al lang in het boekenrek heeft staan, maar mocht dat nog niet het geval zijn geef ik u graag enkele redenen waarom het dringend op uw verlanglijstje mag. Mevrouw naai-s en haar kompanen zijn erin geslaagd om een behoorlijk ongrijpbaar begrip op duidelijke en praktische wijze uit te leggen, met de nadruk op oplossingen en niet op een soort van fatalistische klaagzang. Aan de hand van een reeks thema's (op je bord, in je tuin, onderweg, op je lijf, in je huis, in de sacoche) gaan de transitië-dames vooral op zoek naar tips voor een duurzamer leven. Voor de handigheid kregen de praktische aanraders labels mee als "light" of "heavy" al naar gelang de tint groen van het project (lees: voor beginners versus voor die-hard groene jongens en meisjes). Tussendoor wordt er duchtig gestrooid met naai-tips van Mme ZsaZsa, heerlijke recepten van Dorien Knockaert en, zoals dat hoort, ook de nodige achtergrondinformatie. Het tuin-hoofdstuk toonde zich voor mij het meest leerrijke en ik maakte alvast een mental note om GUT (sehr gut, zeg maar!) opnieuw ter hand te nemen mochten meneer Kapucijnaap en ik ooit beslissen om aan verbouwingen of iets dergelijks te beginnen. Omdat het boek zoveel uiteenlopende thema's belicht is het uiteraard onmogelijk om heel diep op de zaken in te gaan, maar dat euvel werd handig opgelost met de uitgebreide "lees meer"-sectie op de laatste pagina's (ook deels beschikbaar online overigens). Conclusie: dit boek is de ideale introductie tot al wat met groener/duurzamer leven te maken heeft. Vlot geschreven, vol mooie (en soms hilarische) foto's, met het oh zo noodzakelijke vleugje ironie. Neigt u net als ik al wat naar de donkergroene kant van het leven? Dan nog blijft het een handige en aangename plek waarin u al die eco-tips die u in de afgelopen jaren ooit ergens hebt gelezen netjes bij elkaar verzameld ziet. Danku, Naais!

Groeten uit Transitië helemaal uitgelezen en klaar voor de volgende stap? Dan kan u meteen op zoek naar Daniel Goleman's "Ecological intelligence; the coming age of radical transparency". Goleman, da's die kerel die ook het begrip Emotionele intelligentie heeft uitgevonden. Een psycholoog jawel, ik hoor u al denken "wat heeft die mens ons in godsnaam over duurzaam leven te leren?". Wel, heel veel, zo blijkt. Goleman pleit in dit boek voor een evolutie naar radicale transparantie op vlak van (consumptie)goederen, omdat het huidige gebrek aan betrouwbare informatie over maakprocessen ervoor zorgt dat mensen geen wel overwogen keuzes kunnen maken.
Kort gezegd: het menselijke brein is simpelweg niet in staat om complexe overwegingen te maken tijdens het winkelen en dus is het bijna onvermijdelijk dat basis-gegevens als prijs, uitzicht en herkenbaarheid de enige factoren zijn waarop we consumptie artikelen beoordelen. Meer bepaald: Goleman kan perfect wetenschappelijk uitleggen waarom we schrijnende Vranckx-reportages kunnen zien over leerlooierijen in Bangladesh of jeansfabrieken in China en vervolgens toch weer gewoon spullen gaan kopen waarvan we ergens wel weten dat ze niet koosjer zijn.

HA. LIGHTBULB MOMENT.

Laat dat namelijk net een vraag zijn die ik mij al lang stel. Ik ben zo'n groene gek die de afgelopen jaren zeer weinig aankopen heeft gedaan zonder vooraf een rudimentaire ecologisch/ethische kosten-baten analyse te maken. Maar dit boek geeft dus inzicht in het onnozele stukje brein dat mij er een tweetal keer per jaar toe aanzet om bijvoorbeeld toch een meter nieuwe stof te kopen waarvan ik weet dat die niet op ecologische wijze is gefabriceerd. In één slag verwonder ik mij minder over wat ik dagelijks zie in mijn naaste omgeving: slimme mensen met het hart op de juiste plaats die met plezier hun geld wegschenken aan goede doelen allerhande maar zich amper vragen stellen over de aankoop van een belachelijk goedkoop kledingstuk bij Primark of Zara (of, for that matter, duurdere merken die evenzeer alle ethische overwegingen aan hun laars lappen). Foute manier van denken, zo blijkt, want naar alle waarschijnlijkheid stellen veel mensen zich af en toe wél vragen bij dit soort praktijken, maar gewoon niet op het goeie moment, zijnde het moment dat ze een mooie, betaalbare broek uit de rekken vissen. En dus pleit Goleman voor iets waarover ik ook wel eens een boompje durf opzetten aan het avondeten (altijd een winner natuurlijk, zo'n erudiet mens die wetenschappelijk onderbouwd en eloquent kan verwoorden wat je zelf ongeveer denkt maar niet goed kan beargumenteren): radicale transparentie.
Het idee is dat mensen belangrijke informatie over het maakproces van een item (op vlak van ecologie, sociale rechten, maar ook gezondheid/aanwezigheid van mogelijk toxische stoffen) moeten kunnen zien op het moment dat ze de aankoop willen doen. Dat kan er bijvoorbeeld uitzien als de verplichte gezondheidswijzer die in de UK op voedingswaren te vinden is (voorbeeldje hier).  Als pakweg het label "kinderarbeid" rood kleurt op het item dat je in handen hebt, groeit de kans dat je de broek in kwestie terug in de rekken hangt exponentieel. Bijkomend voordeel? De verplichting tot transparantie zou bedrijven ertoe aanzetten om hun productieprocessen alsmaar te verbeteren, om aan de stijgende vraag naar eerlijke producten te voldoen. De bedoeling is immers niet ketens als Primark failliet gaan, wel dat ze ertoe aangezet worden om ethischer en ecologischer te werk te gaan.
Goed, u bent hier ongetwijfeld al lang weggezapt maar voor zij die er nog zijn (waarvoor dank!): dankzij het boek ontdekte ik ook het redelijk geweldige GoodGuide. GoodGuide is een website die zeer minutieus de gezondheids-, ecologische en sociale impact van een indrukwekkend arsenaal consumptiegoederen in kaart brengt. In een oogopslag zie je hoe de producten scoren op de drie thema's (er zou ook een app in die maak zijn die het op termijn mogelijk maakt om producten te scannen in de supermarkt om zo meteen de nodige informatie op te vragen als je staat te twijfelen tussen twee dozen afwasmiddel). De site is Amerikaans en dus zijn niet alle producten terug te vinden maar dankzij de globalisering vindt u er toch een heel assortiment aan bekende producten, inclusief Ecover. Briljant? Ik dacht het wel.

En wat doet een mens met twee versgelezen groene boeken in het achterhoofd? Een nieuwe balkontuin aanleggen uiteraard, en met behulp van de tips uit Groeten uit Transitië eindelijk komaf proberen maken met het triestige kruidenplantje uit de biowinkel. Alzo verplantte ik voorbije zondag enkele kruidenplantjes  naar een grotere pot en zaaide eindelijk wat van de radijs- en rucolazaadjes die de stad Brussel mij vorig jaar zo vriendelijk geschonken had. Maar het moet gezegd, tuinieren op zo'n halve vierkante meter 3 hoog is niet al rozengeur en maneschijn. Ik moest begot de stofzuiger bovenhalen om de massa gesmoste aarde een beetje aan de kant te krijgen. Potgrond stofzuigen, jawel, zo gaat dat als je niet in een tuin maar op een mini-stukje beton tuiniert. Om nog maar te zwijgen van het feit dat de zwaartekracht ervoor zorgt dat al het water dat ik liefdevol aan mijn plantjes geef linea recta naar de rand van het balkon loopt en naar beneden drupt. 

Ik hoef er geen tekeningetje bij te maken dat de klanten van het caféterras beneden niét zo'n fan zijn van mijn tuinambities. Kijkt u dus even uit voor u zich op een zonnig Brussels terras neerpoot, er zou wel eens onverwacht wat regen kunnen vallen. 

Soit, ik ging hier dus een beetje schaduw gooien over al dat enthousiaste stadstuinier-geklets dat overal zo hoorbaar is dezer dagen, want bovenop het geklungel met de stofzuiger had ik ook bitter weinig hoop dat er ook daadwerkelijk iets omhoog zou schieten uit die potgrond. Maar wat merkte ik vandaag, exact 1 week na plantdatum? Er groeien ini-mini plantjes in een paar van de bloempotten! YES! Overwinning! Kapucijnaap blij als een kind! Stadstuinieren is de max! 

Oh en totaal terzijde ga ik met mijn tijd mee, dus dankzij de deskundige uitleg van la merlette blanche vindt u mij vanaf heden ook op Bloglovin. Allen daarheen.